Szkoły katolickie należą do grupy szkół chrześcijańskich działających w Polsce w oparciu zarówno o prawo kościelne, jak i prawo oświatowe. Na wszystkich szczeblach edukacji (przedszkola, szkoły podstawowe, średnie, wyższe) realizują wytyczne programowe Ministerstwa Edukacji, poszerzone w większości o własne programy nauczania. Część z nich ma status szkoły publicznej, choć większość placówek - niepubliczny.
Wg aktualnych danych Rady Szkół Katolickich (2024 r.) w Polsce działają 483 szkoły katolickie (podstawowe, licea, technika, szkoły branżowe I i II stopnia). Osiemdziesiąt z nich dysponuje internatem (lista szkół na: https://rsk.edu.pl/baza-szkol/).
Popularność szkół katolickich na przestrzeni ostatnich lat przeżywa niewątpliwy rozkwit. Mają one opinię szkół o wysokim poziomie nauczania, z dobrze wykształconą i wymagająca kadrą nauczycielską, szkół gdzie obowiązują przejrzyste reguły i panuje dyscyplina większa niż w innych placówkach edukacyjnych. Przede wszystkim jednak, szkoły katolickie odwołują się do wiary oraz tradycyjnych wartości, stanowiąc dla szerokiego grona rodziców bardzo wartościowe miejsce edukacji ich dzieci. Według powszechnej opinii szkoły katolickie nie tylko uczą lecz również wychowują swoich uczniów.
Część szkół katolickich przyjmuje dzieci innych wyznań, a nawet dzieci z rodzin ateistycznych. Wiara katolicka nie jest bowiem wymogiem i nie stanowi kluczowego kryterium. Warunkiem jest jednak akceptowanie regulaminu szkoły, a tym samym religijnego aspektu edukacji i przekazywanych wartości – np. obowiązkowych lekcji religii, wspólnych modlitw, czy udział w uroczystościach szkolnych o charakterze religijnym.
Szkoły katolickie mogą być koedukacyjne lub z osobnymi klasami dla dziewcząt i chłopców; są również szkoły (średnie) wyłącznie „żeńskie” lub „męskie”. W większości placówek regulaminy dokładnie określają zasady ubioru, w tym np. obowiązek noszenia mundurków czy szkolnych strojów sportowych, co ma sprzyjać zacieraniu, czy wręcz ukrywaniu statusu materialnego poszczególnych dzieci.
Zanim zdecydujemy się na edukację naszego dziecka w szkole chrześcijańskiej warto mieć na uwadze, że nie zawsze prowadzone są one przez instytucje kościelne i nie zawsze podlegają nadzorowi ich władz. Prawo oświatowe umożliwia prowadzenie ww. szkół również innym podmiotom, a nawet osobom prywatnym. W takim przypadku nadzór Kościoła Katolickiego nad placówkami jest znacząco mniejszy, zaś same szkoły jedynie odwołują się do wartości chrześcijańskich. Tak więc, zanim podejmiemy decyzję o wyborze szkoły sprawdźmy, kto jest jej właścicielem i kto ją prowadzi – zgromadzenie zakonne, klasztor, diecezja, parafia i rektorat kościoła, Caritas diecezjalna, a może fundacja, spółka, ruch lub stowarzyszenie religijne, inna organizacja społeczna lub osoba fizyczna. Warto również mieć na uwadze, że prawo kanoniczne wymaga otrzymania zgody biskupa na używanie w nazwie szkoły określenia – „katolicka”. Biskupi poszczególnych diecezji sprawują nadzór nad szkołami katolickimi, zaś wszystkie ww. szkoły są zrzeszone w Radzie Szkół Katolickich.
Dlaczego szkoła katolicka to dobry wybór? Jakie argumenty przemawiają za nauką w szkołach katolickich?
Wysoki poziom nauczania oraz skupianie się na indywidualnych predyspozycjach każdego ucznia, wspieranie uczniów w ich rozwoju; wysoki poziom nauczania znajduje odzwierciedlenie w rankingach, gdzie szkoły katolickie zajmują czołowe miejsca oraz w odsetkach absolwentów, którzy dostają się na uczelnie wyższe.
Wykształcona i wyselekcjonowania kadra pedagogiczna wymagająca od uczniów z jednej strony pracy i zaangażowania, z drugiej szanująca i wspierająca uczniów, nie tylko w aspekcie edukacyjnym; kadrę stanowią osoby duchowne lub nauczyciele świeccy, którzy jednak są zobligowani do nauczania i kształtowania osobowości uczniów w duchu wartości chrześcijańskich;
Łączenie edukacji z możliwością pogłębiania wiary poprzez udział w uroczystościach religijnych, wspólnych modlitwach, rekolekcjach, mszach, wyjazdach do miejsc kultu religijnego, choć w tym aspekcie szkoły mogą znacząco różnić się między sobą;
System wartości oparty na religii katolickiej oraz innych tradycyjnych wartościach; powyższy aspekt oczywisty dla osób wierzących ma również znaczenie dla szeregu osób niepraktykujących, czy niewierzących, dla których etyka chrześcijańska jest synonimem dobra i sprawdzonych tradycyjnych wartości;
W tym miejscu warto zaznaczyć, że szkoły katolickie uczą pracowitości, obowiązkowości, odporności na niepowodzenia i radzenia sobie z nimi, uczciwości i odpowiedzialności za swoje czyny, uczą również wzajemnego szacunku, wrażliwości na drugiego człowieka, w tym osoby potrzebujące czy wykluczone, a także szacunku dla innych wizji świata i dialogu z osobami reprezentującymi inne systemy wartości; szkoły katolickie promują dobro wspólne, w tym działania w ramach wolontariatu;
Bezpieczeństwo – placówki katolickie mają opinię bezpiecznych miejsc nauki, w których dzięki przejrzystym regułom oraz egzekwowaniu szkolnego regulaminu dzieci są bezpieczne, w tym również chronione od szkolnej agresji;
Małe liczebnie klasy - nauczyciele mają możliwość skupienia się indywidualnie na każdym uczniu i nawiązania z nim bliższych relacji, co sprzyja procesowi dydaktycznemu oraz pomaga w budowaniu wspólnoty, wzajemnego szacunku oraz wzajemnego wsparcia;
Elastyczne i/lub innowacyjne oraz interdyscyplinarne programy nauczania wykraczające poza podstawę programową i przygotowujące uczniów do wyzwań współczesnego świata – na przykład lekcje kodowania i programowania, możliwość uczęszczania do klas (dot. szkół średnich) sprofilowanych np. medycznych, dziennikarskich, filmowych, itp. oraz możliwość nauki już od pierwszej klasy wybranych przedmiotów na poziomie rozszerzonym;
Nacisk na naukę języków obcych (poszerzone programy nauki języków obcych, klasy dwujęzyczne), zagraniczne wyjazdy językowe, wymiana międzyszkolna ze szkołami katolickimi z zagranicy, a także niejednokrotnie możliwość zdawania matury międzynarodowej;
Część szkół oferuje uczniom komfortowe warunki nauki, nie tylko w małych grupach lecz również w dobrze wyposażonych klasach, z dostępem do nowoczesnych narzędzi dydaktycznych czy profesjonalnego zaplecza sportowego;
Szeroka i często niestandardowa oferta zajęć dodatkowych rozwijających zainteresowania uczniów w kołach sportowych i kołach zainteresowań (np. robotyka, malarstwo, szachy, fotografia, zajęcia teatralne, muzyczne, chór, filozofia itp.), w tym - w wybranych szkołach średnich - udział w projektach akademickich oraz możliwość pracy z kadrą nauczycielską wybranych uczelni;
Niższe, w porównaniu z innymi prywatnymi szkołami, czesne za naukę dziecka oraz wpisowe (w większości szkół – zniżki dla rodzeństwa); należy jednak mieć na uwadze, że podobnie, jak w innych szkołach niepublicznych, koła zainteresowań, wycieczki itp. . – są dodatkowo płatne; ponadto, w szkołach, w których obowiązują mundurki – rodzice muszą ponieść koszty ich zakupu; dodatkowo płatne jest również zakwaterowanie dziecka w szkołach prowadzących internaty;
Współpraca szkoły z rodzicami w procesie edukacyjnym dziecka; rodzice traktowani są, jako partnerzy, dostrzegany jest wpływ i wsparcie rodziców w postępach dziecka w nauce; szkoły katolickie podejmują liczne działania, których celem jest integracja całej społeczności szkoły, a więc uczniów, ich rodziców oraz grona pedagogicznego.
A jakie zarzuty można usłyszeć pod adresem szkół katolickich?
Prawdę mówiąc niewiele i są to raczej uwagi, spostrzeżenia niż sensu strice zarzuty. Z naszych rozmów z rodzicami uczniów, którzy ukończyli edukację katolicką (Kraków, Warszawa) wynika, że do szkół katolickich, w przeciwieństwie do placówek publicznych - chodzą dzieci wywodzące się nie z różnych lecz z podobnych rodzin i środowisk, czego skutkiem może być brak kontaktu z rówieśnikami wyznającymi inne wartości, co prowadzi w konsekwencji do pewnego rodzaju „izolacji”. Według naszych rozmówców – dzieci, dla równowagi, powinny mieć kontakt z różnymi rówieśnikami, nie zawsze wywodzącymi się z tego samego „kręgu”. Warto mieć jednak na uwadze, że tego typu spostrzeżenia odnoszą się nie tyle szkół katolickich, co generalnie do niepublicznych placówek edukacyjnych. Pamiętajmy również, że to co dla jednych stanowi „problem”, dla innych wręcz przeciwnie – argument „za”, ponieważ przebywanie w grupie podobnych uczniów daje poczucie wzajemnego bezpieczeństwa i zaufania, zaś szkolna wspólnota jest pozytywną wartością budującą integrację.
Czym kierują się rodzice wybierając szkołę katolicką dla swojego dziecka?
Motywacje są różne: wysoki poziom nauczania, spójność poglądów rodziców i szkoły na kościół i wiarę oraz inne podstawowe wartości, rozszerzony zakres wybranych przedmiotów, w tym zajęć z języków obcych, możliwość dostosowania programu do zainteresowań ucznia, różnorodna oferta zajęć dodatkowych, opieka i bezpieczeństwo jakim otoczone są dzieci, rozwój duchowy dziecka.
Ponadto, decydując się na posłanie dziecka do katolickiego przedszkola, a następnie do szkoły podstawowej, średniej, czy na uczelnie wyższą - rodzice mają możliwość zapewnienia dziecku jednolitego i spójnego procesu edukacji w oparciu o te same zasady i wzorce moralne.
Podsumownie:
Szkoły katolickie to niewątpliwie bardzo dobry wybór, ponieważ dziecko ma w nich możliwość nie tylko pobierania nauki na wysokim poziomie oraz rozwijania swoich zainteresowań, co w konsekwencji pozwoli mu przygotować się do wyzwań współczesnego świata oraz w przyszłości odnaleźć na zmieniającym się rynku pracy lecz również - a może przede wszystkim - kształtowania osobowości w duchu wartości chrześcijańskich.
Tak więc, jeśli zależy nam nie tylko na nauce dziecka lecz również na kształtowaniu jego charakteru w oparciu o chrześcijańskie zasady etyczne i moralne, a także na aktywnym uczestniczeniu nas rodziców w życiu szkoły, powinniśmy wziąć pod uwagę możliwość nauki dziecka w szkole katolickiej.
Comments